Huirne en erve Tops
Er bestaat al lang een band tussen de bewoners van Erve Tops en het Olde Hoes, later erve Thooms. Erve Tops ligt in Lievelde, gemeente Lichtenvoorde, vlakbij het Olde Hoes[1]
De naam ‘Tops’ is hier waarschijnlijk een adresnaam[2]. Op Tops woont de familie Halink. In de Memorie van Successie van Antonia Lemelder (1817-1882), echtgenote van Jan Berend Halink (1816-1864) wordt gesproken van ‘het bouwplaatsje Tops, kadastraal gemeente Lichtenvoorde sectie A 117’[3]. Dit lapje grond was al in het bezit van haar man die het weer geërfd had van zijn vader Gerrit Jan Halink (1782-1862).[4]
Gerrit Jan is in 1814 getrouwd met Janna Papen op Klein Rentinck. Erve Tops ligt tussen Groot en klein Rentinck in.
Topografische kaart van Groenlo en omgeving 1845.[5]
Lichtblauw: Tops; paars: Olde Hoes.
Luchtfoto van Tops (onderaan midden) en rechtsboven Thooms. De rode blokjes staan voor bebouwing in 1832. Het rode blokje schuin links van Thooms is het Olde Hoes.
Antonia en Jan Berend krijgen 4 kinderen, waarvan de jongste, Maria Geertruida (1860-1942) op 29 juni 1889 trouwt met Johannes Theodorus (Derk) Huirne. Hij is de tweede zoon van Hermanus Hendrikus Huirne (1826-1890) en Johanna Hendrieka Hogelugt (1833-1919). Derk wordt geboren op het Olde Hoes, leert daar houtdraaien en werkt op de boerderij.
Hij wordt opgeroepen voor de Nationale Militie voor de lichting 1879 en krijgt bij de loting nr. 23 ‘dat buiten oproeping gebleven zijnde, hem tot geen dienst verplicht’.[6]
Hij trekt in op de boerderij van zijn schoonouders, erve Tops te Lievelde. Zijn schoonvader, Johannes Bernardus Halink, is in 1864 overleden en heeft zijn helft van de grond, bedrijf en andere bezittingen nagelaten aan zijn vrouw en kinderen. De boerderij wordt gerund door zijn schoonmoeder Antonia Lemelder, haar zoon , Johannes Bernardus (1848-1899) en twee dochters Johanna Geertruida (1854-1929), beide ongehuwd en Maria Geertruida.
Derk en Maria Geertruida krijgen tussen 1890 en 1899 vier zonen en een dochter. De oudste zoon Johannes Bernardus Antonius wordt slechts 7 jaar[7] en de enige dochter Grada sterft op twee jarige leeftijd[8].Als zijn schoonmoeder Antonia overlijdt in 1882[9] blijkt uit de Memorie van aangifte van de nalatenschap dat haar kinderen bijna 18 bunder grond erven in Lichtenvoorde (Lievelde), Groenlo en Ruurlo[10]:
1. Lichtenvoorde: de helft van:
- Sectie A: perceelnr. 91, 96, 97, 1373 t/m 1377, 1545, 2078 en 2088, 2111 en 2112, 2577 en 2579
- Sectie B: perceelnr: 1893 en 1894, 188 en het zuidelijk deel van 1890
2. Ruurlo: de helft van perceelnr. D 2132, weiland, hakhout en bos[1].
Totaal: 7 ha 42 are en 45 ca.3. Lichtenvoorde: 1/5 van:
- het bouwplaatsje Tops sectie A perceelnr. 117 bouwland
- perceelnr A 123, 145, 1482 t/m 1486, 1489, 1490 en 1491 t/m 1495, 2952, 2953, 1499, 1508, 1875, 1876, 2098
4. Groenlo: Sectie B perceelnr. 371 en 417
Totaal: 7 ha 78 are en 34 ca.Totaal 1 en 2: 15 ha 20 are en 79 ca.
[1] Wordt volgens memorie van Successie van Antonia Lemelder, toebedeeld aan Johannes Bernardus Halink bij onderhandse scheiding van 31 mei 1862
Derk en Maria Geertruida blijven als landbouwers op Tops wonen en erven in 1899 ook een deel van de nalatenschap van Johannes Bernardus. De oudste broer van Maria Geertruida sterft ongehuwd op 50-jarige leeftijd[11]. Hij was ook landbouwer op Tops te Lievelde[12]. Hun zus Johanna Geertruida erft het andere deel, maar zij draagt dit al snel over aan Derk[13].
Uit deze Memorie van Successie blijkt dat er in Ruurlo ook sprake is van een erve Tops:
3. Ruurlo, artikel 2515
Een perceel weiland, sectie D no 2132, groot 56 aren, 90 centiaren zijnde het erve ‘Tops’ bestaan de uit huis met schuur en erf, gaarden, bouw- en weiland, groengrond, weg, hakhout, heide en akkerhout, samen waard: f.5000, -
Het kan heel goed zijn dat dit stuk weiland ‘erve Tops’ genoemd wordt omdat het onderdeel is van het grondbezit van de eigenaren van erve Tops in Lievelde. Onbekend is wie daar dan woont. Misschien is het huis met schuur en erf verpacht.
Op de dag – 9 mei 1919 - dat de Tweede Kamer instemt met de invoering van het algemeen kiesrecht overlijdt Derk. Hij is dan 59 jaar. In de aangifte der nalatenschap[14] laat hij zijn deel van de (on-)roerende goederen na aan zijn drie zonen Hendrik, Dorus en Bernard. Ieder krijgt 1/3 deel. Zijn vrouw erft nog het levenslang vruchtgebruik over de hele nalatenschap.
De nalatenschap onroerend goed bestaat uit:
a. het erve Tops bestaande uit een huis met schuur en erf, gaarden, bouw- en weiland, groengrond, hakhout (….) wegens beide uit de gemeenten
1. Lichtenvoorde artikel 5174
Sectie A nummer 91, 96, 97, 117, B 601, 602, A 1373, 1374, 1375, 1376, 1377, 1457, 1482, 1483, 1484, 1485, 1486, 1489, 1490, 1491, 1492, 1493, 1494, 1495, 1498, 1500, 1545, 1575, 1576, B 1880, 1888, 1893, 1894, A 2078, 2088, 2098, 2111, 2112, 2577, 2579, B 2863, A 3479, 3278
samen groot: 15 hectare 19 aren en 29 centiaren
2. Groenlo artikel 2814
Sectie B 417, 422, 746, 2010, 2275, 2276, 2277 samen groot 1 hectare 64 aren en 57 centiaren en artikel 2302 B 408, bouwland, 0 – 68 – 50.
3. Beltrum: artikel 2539
Sectie A 1592, B 1233, F 1653 en 1654 samen groot 10 hectaren 3 aren 90 centiaren.
4. Ruurlo: artikel 5454
Sectie D 2132, groot 56 aren en 90 centiaren.
Blauw: grond van Derk Huirne in Lievelde (Lichtenvoorde) in 1919. Daarbij hoorde ook een groot deel van de omliggende grijze percelen (heide) De heide is geleidelijk in cultuur gebracht.
Rood: grond van Derk Huirne in Groenlo in 1919.
Bronnen
[1] Voor de kaarten zie: https://hisgis.nl/kaartviewer/gelderland/ tenzij anders vermeld
[2] https://www.cbgfamilienamen.nl/: Top, Topp, Tops: Mnl. top, Mnd. topp: kruin van het hoofd, hoofdhaar, haarvlecht, lok, kuif, staart
[3] www.geldersarchief.nl Memories van Successie - Kantoor Groenlo - Periode 1842-1927 - Archieftoegangsnummer 0029 Akten, 1881-1885, 1882 tweede halfjaar img 28 e.v van de 48
[4] www.geldersarchief.nl Memories van Successie - Kantoor Groenlo - Periode 1842-1927 - Archieftoegangsnummer 0029 Akten 1861-1865, 52 1862 img. 353
[5] https://www.nationaalarchief.nl/onderzoeken/kaartencollectie/af9b77bc-d0b4-102d-bcf8-003048976d84
[6] https://www.familysearch.org/ark:/61903/3:1:939K-KCS7-6M?i=690&cc=1949343&cat=122302 img 69
[7] www.geldersarchief.nl Toegangsnummer: 0207 Burgerlijke stand Gelderland, dubbelen
Inventarisnummer: 3837, aktenr. 94 en www.geldersarchief.nl Toegangsnummer: 0207 Burgerlijke stand Gelderland, dubbelen Inventarisnummer: 3796, aktenr.24.
[8] www.geldersarchief.nl Toegangsnummer: 0207 Burgerlijke stand Gelderland, dubbelen Inventarisnummer: 3867 aktenr. 22 en Toegangsnummer: 0207 Burgerlijke stand Gelderland, dubbelen Inventarisnummer: 3796, aktenr.73.
|[9] www.geldersarchief.nl Toegangsnummer:0207 Burgerlijke stand Gelderland Inventarisnummer:3798, aktenr. 59.
[10] Zie voetnoot 3.
[11] www.geldersarchief.nl Memories van Successie - Kantoor Groenlo - Periode 1842-1927 - Archieftoegangsnummer 0029 Akten, 1895-1900, 112 1899 eerste halfjaar img 0436 - 0442.
[12] www.kadaster.nl LeggerArtikel_RLO00_1895__REEKS1.
[13] www.geldersarchief.nl/ 0029 Memories van Successie, Kantoor Groenlo Akten (6/5390 - 6/7392), 1924-1926. Inventaris 1. Register IV, akten van het recht van successie en van overgang bij overlijden en stukken betreffende die vaststelling 181 6/5733 - 6/6013, 1924 img 380-382.
[14] www.geldersarchief.nl/ 0029 Memories van Successie, Kantoor Groenlo Akten (6/5390 - 6/7392), 1924-1926. Inventaris 1. Register IV, akten van het recht van successie en van overgang bij overlijden en stukken betreffende die vaststelling, Akten (6/1396 - 6/3351), 1919-1921. 166 6/1396 - 6/1879, 1919, img. 733-742