Aleijda Maria ter Huirene (1865 - 1947)
Aleijda Maria ter Huirene wordt - als oudste dochter van Herman ter Huirne en Johanna Hendrieka Hogelugt - geboren op de dag dat de toenmalige president van de Verenigde Staten Abraham Lincoln na een aanslag overlijdt[1]. Op die zaterdag 15 april 1865 komt ze, rond 14.00 uur op het Olde Hoes ter wereld. Het is een graad of 10 en er waait een zwakke noordoostenwind[2]. Vader Herman en haar moeder Johanna, respectievelijk 39 en 32 jaar oud, zullen niet stil gestaan hebben bij de dood van Lincoln, als ze er al van wisten. Maar dat is niet waarschijnlijk.
http://www.familysearch.org
https://www.genealogieonline.nl/stamboom-huirne/I836.php
De eerste jaren heeft Aleijda natuurlijk rondgelopen en meegeholpen op de boerderij. Zij zal ongetwijfeld voor haar jongere zusjes Johanna Geertruida en Johanna Maria gezorgd hebben als hun moeder het te druk had. Ze zal naar school zijn gegaan bij de zusters van Roosendaal, maar als Aleijda 23 is neemt ze een opmerkelijke beslissing. Ze besluit om non te worden en in te treden in het klooster van de Congregatie der Zusters van Barmhartigheid te Ronse in België[3]. Niet bepaald dichtbij. Helemaal in België, dus weg van het gezin en de zo vertrouwde boerderij!
Hoe is ze daartoe gekomen? Waarom juist in België? Er zijn in die tijd genoeg vrouwenkloosters in Nederland. In Groenlo bestaat sinds 1846 het gesticht van Liefdadigheid, ofwel het Liefdesgesticht van de zusters van Roosendaal. Maar dat mag geen novicen aannemen, dat gebeurt alleen in het Moederhuis te Roosendaal, De Congregatie der Zusters van Barmhartigheid heeft al sinds 1853 een afdeling in ons land. Misschien hoort Aleijda in de kerk over het klooster te Ronse? Of op de meisjesschool die gevestigd is binnen het Liefdesgesticht? We weten het helaas niet.
Advertentie voor het Pensionaat van de zusters van Barmhartigheid (1884) Bron: Delpher
We weten wel dat Aleijda op 5 juli 1888 haar intrede doet. Een jaar later wordt ze geprofest. Daarbij krijgt zij de kloosternaam De Lellis, een verwijzing naar de heilige Camillus de Lellis, patroonheilige van de zieken en ordenstichter[4]
Camillus de Lellis
Het afscheid van ouders, broers en zussen zal moeilijk geweest zijn. Hebben ze haar gebracht? Ging ze met een koffertje alléén met de trein? Werd ze begeleid door een geestelijke uit Groenlo? Het is allemaal onbekend.
En of het voor haar ouders nog niet genoeg was besloot haar zus Johanna Maria ter Huurne haar naar het klooster te volgen.
Johanna wordt geboren op zaterdag 13 december 1873 rond 4 uur in de middag op B 43, het Olde Hoes. Het was vochtig weer en een graad of drie.[5] Haar ouders zijn dan respectievelijk 47 en 40 jaar oud. Haar zus Aleijda is dan al 8 jaar oud en zal op de lagere school gezeten hebben.
http://www.familysearch.org
Johanna Maria ter Huirene (1873 - 1947)
Ook Johanna ging naar school[6] en zal op de boerderij hebben rondgelopen en gespeeld met haar broers en zusjes. Als Aleijda naar het klooster gaat is Johanna een jongedame van 15 jaar. Het kan bijna niet anders of Aleijda moet Johanna geïnspireerd hebben om ook naar Ronse te komen. Misschien kwamen er enthousiaste brieven uit Ronse? Of misschien is Johanna al een keer op bezoek geweest bij Aleijda?
In ieder geval is Johanna ook naar Ronse gekomen hoewel er al sinds 1853 een afdeling van de Congregatie in Nederland is. In 1895 is ze geprofest. Johanna kreeg als kloosternaam Maria Crispina[7].
Ze werkte als onderwijzeres op de bewaarschool. In 1984 stichten de zusters een klooster in Lede (Belgie). Johanna gaat daar naar toe en woont er in ieder geval in 1919 als haar moeder sterft[7a].
Crispina van Tagora, martelares
www.kadoc.kuleuven.be Diploma van zuster Crispina (Johanna Maria ter Huurne)
De Congregatie der Zusters van Barmhartigheid te Ronse was een orde die zich vooral toelegde op onderwijs en zieken- en bejaardenzorg.[8] De kloosters in Nederland legden zich vooral toe op de psychiatrie.[9]
In de kloosterregel uit 1846 werden de zusters gehouden aan de drie geloften van armoede, zuiverheid en gehoorzaamheid. Vooral de laatste betekende een absolute onderwerping aan de overste. Bij het overplaatsen naar een ander huis of naar ander werk bleef dit vaak een heikel punt. Verder waren het afzien van lichamelijk genot en het ontberen van persoonlijk bezit voorwaarden voor het kloosterleven.
Het dagelijks leven van de zusters bestond uit bidden en werken. Ze stonden zeer vroeg in de ochtend op en hadden vóór het ontbijt al een tijd in de kapel doorgebracht en huishoudelijk werk verricht. Van half acht tot half twaalf werkten ze aan hun taak. Na het middagmaal was er een recreatiemoment, waarin men mocht spreken. Na één uur werkte men, met een onderbreking voor de vespers, tot zeven uur. Na het avondeten was er recreatie. De dag werd afgesloten met de completen en het avondgebed. Afhankelijk van de situatie waarin gewoond en gewerkt werd, kon van deze dagindeling afgeweken worden. [10]
Hoe het Aleijda en Johanna vergaan is in het klooster is niet bekend. Uit de Memorie van Successie van hun moeder blijkt dat Johanna in 1919 in Lede in Belgie woont. Daar hebben de zusters een school. Waarschijnlijk geeft zij daar les.
In de jaren dertig van de 20e eeuw zijn ze weer uit België terug. Annie Huirne, een achternicht, vertelt dat zij als baby mee geweest is naar het klooster in Den Bosch. Zij werd aan alle nonnen in het klooster ‘geshowd’.[11] Annie is geboren in 1935, dus dat moet rond die tijd zijn geweest. Bovendien bezoeken de families Huirne, Bekke en te Lintelo volgens de verhalen de zusters als er iets te vieren valt[12]. Misschien een zilveren kloosterjubileum? Dat van Aleijda moet in 1914 geweest zijn. Johanna zal het gevierd hebben in 1920. Of het gouden jubileum van zr Crispina 1943? Dat viel midden in de oorlog, dus het is niet waarschijnlijk dat de familie dat feest heeft meegevierd, als het al gevierd is.
Volgens de verhalen waren de zussen compleet verschillend van karakter. De een (Crispina) was een bazig type, de andere (de Lellis) een bescheiden en aardige vrouw.
In 1853 komen de Zusters van Barmhartigheid naar Nederland. De congregatie groeit en telt op haar hoogtepunt in 1950 750 leden[13]. Waarschijnlijk zijn Aleijda en Johanna vanuit Ronse uitgezonden naar Brabant om in een van de vestigingen daar te wonen en te werken.
Aleijda en Johanna brengen in ieder geval het laatste gedeelte van hun leven door in Brabant. Aleijda in ’s-Hertogenbosch , haar zuster Johanna gaat naar de Sint Joseph-Burgh te Eindhoven.
De Sint-Joseph-Burgh werd door de zusters gebruikt als nazorgverblijf voor psychiatrische patiënten die terugkeerden in de maatschappij. Door het toenemende aantal patiënten werd het park uitgebreid met een klooster.[14]. Maria Crispina viert daar in 1943 haar gouden kloosterjubileum en heeft daar haar laatste jaren doorgebracht.
Herdenkingsprentje van het gouden kloosterjubileum dat twee jaar later - na de oorlog - wordt uitgegeven.
Bronnen
[1] https://www.historischnieuwsblad.nl/de-dood-van-abraham-lincoln/; https://nl.wikipedia.org/wiki/Abraham_Lincoln
[2] https://www.genealogieonline.nl/over-de-dag/1865/04/15
[3] https://nl.wikipedia.org/wiki/Ronse; https://nl.wikipedia.org/wiki/Zusters_van_Barmhartigheid#Stichtingen_in_Nederland
[4] http://www.camillianen.nl/camillus.htm; https://www.kro-ncrv.nl/katholiek/encyclopedie/c/camillus-de-lellis; https://www.etsy.com/nl/market/camillus_lellis
[5] https://www.genealogieonline.nl/over-de-dag/1873/12/14
[6] https://www.genealogiedomein.nl/ Bijzondere meisjesschool Lijst van schoolgaande kinderen Geboortejaren 1869 t/m 1874 1 januari 1881*
[7] https://g-geschiedenis.eu/2012/12/05/551/
[7a] Memorie van sucessie van Johanna Hendrieka Hogelugt.
[8] https://kadoc.kuleuven.be/db/inv/963.pdf
[9] https://www.glorieuxpark.nl/geschiedenis//https://kadoc.kuleuven.be/db/inv/963.pdf, p. 5
[10] http://www.bossche-encyclopedie.nl/artikelen/donkers,%20geert/zuster%20van%20barmhartigheid%20van%20ronse.htm
[11] Interview Annie Huirne 14 mei 2011. Er is van dat bezoek ook een foto gemaakt, maar het is onbekend waar die nu is.
[12] Informatie Frans Huirne
[13] https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/de-zusters-van-barmhartigheid-van-ronse-eindhoven-zb
[14] https://www.glorieuxpark.nl/geschiedenis/ ; https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/kloosters-in-het-glorieuxpark-in-eindhoven; https://www.bhic.nl/ontdekken/verhalen/de-zusters-van-barmhartigheid-van-ronse-eindhoven-zb
[15] http://www.bossche-encyclopedie.nl/Panden/Hinthamerstraat%2072.htm